Zdjęcie: Karina Kaszuba unsplash.com

Raport jak represjonowani Bialorusini postrzegają sprawiedliwość

16-11-2024 09:00

Centrum Praw Człowieka „Wiasna” opublikowało raport „Jak ludzie, którzy przeżyli tortury i złe traktowanie, postrzegają sprawiedliwość”. Raport stanowi trzyczęściowe studium wymiaru sprawiedliwości, obejmujące analizę prawną, aspekty psychologiczne i dane socjologiczne. Opracowanie powstało we współpracy  "Wiasny" i Międzynarodowego Komitetu ds. Badania Tortur na Białorusi. Grupą analityków kierował socjolog Giennadij Korszunow. Do powstania raportu wnieśli także wkład Nimisha Patel, profesor psychologii klinicznej na Uniwersytecie East London oraz prawnicy z "Wiasny" i Komitetu Międzynarodowego.

Według opublikowanych danych, 84% respondentów oceniło szanse na przywrócenia sprawiedliwości na Białorusi w najbliższej przyszłości jako praktycznie zerowe lub niskie. 64% uważa, że ​​szanse na osiągnięcie sprawiedliwości w najbliższej przyszłości w innych krajach i przy pomocy organizacji międzynarodowych są również niskie. Idea interwencji międzynarodowej cieszy się szerokim poparciem: 46% respondentów popiera utworzenie międzynarodowego trybunału dla Białorusi. Kolejne 34% badanych uważa, że ​​po zmianie władzy w białoruskich sądach powinna zapanować sprawiedliwość.

Zamiast samego zakończenia przemocy, coraz więcej osób domaga się surowych kar dla winnych (40% ankietowanych). 93% respondentów, którzy byli represjonowani, podjęło kroki w celu uzyskania sprawiedliwości, takie jak dokumentowanie przestępstw czy składanie skarg do organów krajowych i międzynarodowych. 58% ofiar doświadcza poważnych problemów psychologicznych, które wpływają na ich życie osobiste i rodzinne.

Ofiary domagają się nie tylko ukarania sprawców, ale także wszechstronnej sprawiedliwości, w tym zadośćuczynienia. Z badania wynika, że ​​87% respondentów pragnie zadośćuczynienia za szkody materialne, w tym koszty leczenia i skonfiskowane mienie, 82% preferuje rehabilitację lekarską i psychologiczną, a 80% pragnie przywrócenia dobrego imienia publicznego. Sześć procent respondentów uważa, że ​​rodzaj i stopień odpowiedzialności osób odpowiedzialnych za to, co się wydarzyło, powinien rozstrzygać przede wszystkim sąd innego demokratycznego państwa w ramach jurysdykcji powszechnej.

Sytuacja w Białorusi pokazuje, jak represje i brak sprawiedliwości pogłębiają kryzysy społeczne i osobiste. Mimo trudności, dążenie do sprawiedliwości pozostaje silne, a osiągnięcie tego celu wymaga skoordynowanych działań na poziomie krajowym i międzynarodowym. W wywiadach respondenci byli mniej skłonni do mówienia o swoich potrzebach, często obawiając się konsekwencji lub nie widząc sensu takich wypowiedzi. Jednocześnie w anonimowych ankietach te same osoby częściej zauważały potrzebę rehabilitacji i zadośćuczynienia. To błędne koło – strach przed karami ze strony władz, brak zaufania do sprawiedliwości i poczucie braku wsparcia – tłumi zdolność ofiar do żądania pełnej sprawiedliwości - zauważają socjolodzy.