Problematyczny stan infrastrktury kolejowej na Łotwie

Na Łotwie problematyczny stan infrastruktury kolejowej osiąga punkt krytyczny. Choć nowoczesne pociągi elektryczne firmy Škoda przewożą dziś pasażerów, ich bezpieczna eksploatacja staje się coraz trudniejsza z powodu przestarzałej sieci trakcyjnej. Zbudowana w latach 50. i 60. XX wieku, nie była od tamtej pory gruntownie modernizowana. “To nie żart. I myślę, że wszyscy to rozumiemy” – ostrzega Artis Grinbergs, przewodniczący zarządu Kolei Łotewskich („Latvijas dzelzceļš”), komentując powagę sytuacji.

Incydent w marcu 2023 roku, kiedy to na stacji Ķemeri zapalił się stary skład ER2, unaocznił zagrożenia wynikające z eksploatacji wiekowych systemów. Transformator nie odciął zasilania mimo zwarcia i pociąg stanął w ogniu. „Ogień ugaszono dopiero o 1:50 w nocy. Pożar gaszono dopiero po uziemieniu przewodów – to nie jest prosta operacja” – przyznają przedstawiciele kolei. Na szczęście w tym przypadku skład był pusty, nikt nie ucierpiał.

Choć dziś wszystkie kursy realizują nowe pociągi, problem nie zniknął. W ciągu ostatnich miesięcy doszło do czterech poważnych usterek pantografów – urządzeń zbierających prąd z sieci trakcyjnej – spowodowanych złym stanem przewodów. W najgorszym razie zagraża to całkowitemu zamknięciu ruchu elektrycznego na kolei w ciągu 5–10 lat, jeśli infrastruktura nie zostanie odnowiona. Już dziś 50% systemu uznaje się za będący w stanie awaryjnym.

Grinbergs przyznaje, że nocami pracownicy prowadzą inspekcje: „Nie możemy tego robić za dnia, bo pociągi kursują. Analizujemy każdy element, sytuacja jest poważna”. Choć pociągi Škoda wyposażone są w systemy bezpieczeństwa, które automatycznie rozłączają zasilanie w razie anomalii, zniszczenia pantografów i opóźnienia kursów są coraz częstsze.

Z raportu opracowanego przez koleje i inspekcję techniczną wynika, że bez pełnej przebudowy sieci trakcyjnej, przyszłość kolei elektrycznej w kraju jest zagrożona. Mimo to środki unijne przeznaczone pierwotnie na modernizację infrastruktury kolejowej przekierowuje się na inne projekty, m.in. Rail Baltica. Wciąż nieremontowanych pozostaje około 300 km linii kolejowych, a stare transformatory wciąż pracują, mimo że ich żywotność zakończyła się dekady temu.

Plan awaryjny przewiduje finansowanie modernizacji z międzynarodowych rynków kapitałowych, ale to wymaga zgody rządu i wieloletniego kontraktu na utrzymanie infrastruktury. Do czasu znalezienia środków koleje próbują ratować sytuację instalując systemy wczesnego ostrzegania – m.in. kamery. Jednak eksperci nie mają wątpliwości: bez radykalnych decyzji i znacznych inwestycji łotewska kolej elektryczna może nie przetrwać nadchodzącej dekady.