geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: Ukrinform.ua
12-09-2025 11:30
Na łamach "Ukraińskiej Prawdy" opublikowano obszerny artykuł na temat problemów z uruchomieniem ukraińskiego eksportu broni. Prezydent Zełenski jasno zaznaczył, że nie należy oczekiwać szerokiego eksportu w najbliższym czasie, wskazując jednocześnie na potencjalną ekonomiczną przewagę kraju po zakończeniu wojny. Podobnie stanowczo wypowiedział się nowy minister obrony, podkreślając możliwość współpracy partnerskiej i tworzenia wspólnych łańcuchów produkcyjnych, ale nie bezpośredniego eksportu.
Tymczasem zainteresowanie branży jest ogromne: wiosną stowarzyszenie „Technologiczne Siły Ukrainy” zorganizowało pierwszy od wybuchu wojny forum eksportowe, które zainteresowało dwukrotnie więcej uczestników niż przewidywano, co pokazuje gotowość producentów do rozwoju na rynkach zagranicznych.
Idea sprzedaży broni za granicę powstała z potrzeby wykorzystania niewykorzystanych mocy produkcyjnych ukraińskich zakładów zbrojeniowych. Wielu producentów nie jest w pełni obciążonych kontraktami krajowymi, a różnica między możliwościami produkcyjnymi a realnym finansowaniem oceniana jest na dziesiątki miliardów dolarów, co oznacza utracone szanse rozwoju. Już od kilku lat firmy przygotowują się do wejścia na rynki międzynarodowe: prawnicy badają przepisy eksportowe, producenci prezentują produkty na targach, a eksperci i politycy budują narrację o tworzeniu „arsenału wolnego świata”. Mimo to faktyczny eksport pozostaje formalnie dopuszczony, lecz w praktyce zablokowany przez służby państwowe, a próby sprzedaży kończą się odmową.
W ostatnich latach pojawiły się mechanizmy próbujące obejść te ograniczenia. Program „Build with Ukraine” zakłada wspólną produkcję broni w krajach partnerskich, a nowy specjalne zasady prawne tzw. Defence City, sugeruje uproszczoną procedurę eksportu dla firm-rezydentów. Oba rozwiązania mają na celu częściowe udostępnienie technologii zagranicy, choć nie są to pełnoprawne kanały eksportowe. W międzyczasie Ukraina korzysta z zagranicznego finansowania, w tym miliardów dolarów z zamrożonych aktywów rosyjskich i wsparcia sojuszników, ale środki te nie rekompensują w pełni utraconych możliwości rozwoju krajowych producentów.
Kluczową przewagą ukraińskiego przemysłu obronnego jest doświadczenie zdobyte w realnych warunkach bojowych, które pozwoliło opracować nowatorskie technologie, zwłaszcza w dziedzinie dronów. Jednak w miarę upływu czasu informacje o efektywnych rozwiązaniach trafiają do zagranicznych konkurentów za pośrednictwem materiałów publicznych, targów, kontaktów biznesowych oraz prób przemysłowego wywiadu. Ten niekontrolowany przepływ wiedzy zagraża utrzymaniu przewagi konkurencyjnej, ponieważ zagraniczne firmy mogą kopiować ukraińskie rozwiązania, często oferując je drożej.
Wielu producentów wskazuje, że kontrolowany eksport powinien zostać otwarty już w czasie wojny, aby po jej zakończeniu nie narażać się na falę bankructw w okresie spadku krajowego zamówienia. Niektórzy producenci już przenoszą część inwestycji za granicę, tworząc zakłady w krajach takich jak Wielka Brytania. Choć samo inwestowanie nie jest złe – czasem wymaga tego rynek, a ukraińskie zakłady pozostają w kraju – zamknięty eksport ogranicza możliwość sprzedaży rodzimych produktów, hamuje napływ inwestycji i zmniejsza rozwój technologii.
Nie można jednak spodziewać się natychmiastowego sukcesu. Wprowadzenie ukraińskiej broni na światowe rynki wymaga rozwoju szerokiej gamy produktów, dostosowania ich do standardów NATO, zapewnienia interoperacyjności oraz jakościowego serwisu i szkoleń. Obok technologii potrzebna jest również dyplomacja i tworzenie pozytywnego wizerunku marki. Współpraca firm w ramach wspólnych stref narodowych na targach, choć jeszcze rozproszona, mogłaby wzmocnić pozycję Ukrainy na arenie międzynarodowej.
Potencjał eksportowy jest ogromny, zwłaszcza w sektorze dronów uderzeniowych, robotyki bojowej, systemów radioelektronicznych oraz niektórych pojazdów opancerzonych i artylerii, które mogą konkurować ceną i tempo produkcji z zachodnimi odpowiednikami. Ukraina dysponuje unikalnym doświadczeniem bojowym, które stanowi wartość dodaną dla zagranicznych klientów. Jednak pełne wykorzystanie tego potencjału wymaga otwarcia realnego rynku eksportowego, uporządkowania procedur i stworzenia mechanizmów wsparcia dla producentów, aby krajowe siły zbrojne nie były pozbawione dostaw ani przewagi technologicznej.
