Zdjęcie: Pixabay

Łotwa: czy 150 milionów euro poprawi trendy demograficzne?

03-03-2025 08:46

Problem spadku liczby ludności na Łotwie, jak i w całym regionie, nie jest nowy, a prognozy dotyczące tego zjawiska były znane od lat. Mimo wcześniejszych wniosków o dodatkowe fundusze na politykę prorodzinną, rządy w tym kraju konsekwentnie nie znajdowały środków na ich realizację. Ministerstwo Spraw Socjalnych szacuje, że konieczne jest co najmniej 150 milionów euro na wsparcie rodzin. Tymczasem w przedstawionym niedawno raporcie o polityce demograficznej nie ujęto kosztów wielu proponowanych działań.

Na przestrzeni ostatnich 12 lat liczba kobiet w wieku rozrodczym zmniejszyła się o 88 tysięcy, a współczynnik urodzeń systematycznie spada. W 2023 roku przyszło na świat zaledwie 12 571 dzieci, podczas gdy w 2010 roku liczba ta wynosiła niemal 20 tysięcy. Rząd obiecuje kompleksową strategię demograficzną, którą premier Evika Siliņa zapowiedziała jako priorytet. Dokument przygotowany przez Ministerstwo Spraw Socjalnych ma być omówiony w połowie marca, po czym trafi do rządu.

Prace nad projektem rozpoczęły się jeszcze w poprzednim rządzie, jednak ich realizacja utknęła w biurokratycznych procedurach. Władze postanowiły spojrzeć na problem szerzej, łącząc go nie tylko z kwestią zasiłków, ale także dostępem do mieszkań, opieki zdrowotnej i edukacji. W związku z tym w projekt zaangażowano 14 ministerstw, a nad koordynacją czuwała Kancelaria Państwowa. Dokument zawiera analizę sytuacji demograficznej, diagnozę problemów oraz ponad sto propozycji działań, lecz nie określa precyzyjnie ich kosztów ani terminów realizacji.

Podczas niedawnej debaty w Sejmie przedstawiciele organizacji społecznych wskazywali na konieczność stworzenia spójnego systemu wsparcia rodzin od momentu poczęcia dziecka do ukończenia przez nie dwóch lat. Ich zdaniem polityka prorodzinna nie powinna ograniczać się do liczby urodzeń, lecz koncentrować się na jakości życia dzieci. Mimo że niektóre działania nie wymagają dużych nakładów finansowych, jak ograniczenie spożycia alkoholu i palenia papierosów, dotąd brakowało politycznej woli do ich wdrożenia. Pewne inicjatywy są realizowane dzięki funduszom unijnym, m.in. projekty związane z mieszkalnictwem.

Brakuje jednak precyzyjnych celów, np. określenia, jak bardzo ma wzrosnąć dzietność. Kwestia migracji pojawia się marginalnie, a cały plan nie zawiera harmonogramu działań ani pełnej kalkulacji kosztów. Ministerstwo Spraw Socjalnych postuluje przede wszystkim zwiększenie zasiłków – niemal podwojenie świadczenia na narodziny dziecka oraz wzrost dodatków na opiekę nad dzieckiem. Ministerstwo Finansów sceptycznie odnosi się do znalezienia ponad stu milionów euro na ten cel.

Zdaniem ekspertów, same zasiłki nie rozwiążą problemu – kluczowe jest poczucie bezpieczeństwa rodzin, zarówno ekonomiczne, jak i społeczne. Polityka prorodzinna powinna zapewnić stabilność zatrudnienia, dostęp do mieszkań i usług publicznych, a nie jedynie polegać na transferach socjalnych. Rząd będzie debatować nad raportem w połowie marca, ale wciąż nie wiadomo, czy uda się wypracować skuteczne rozwiązania, które realnie wpłyną na poprawę sytuacji demograficznej w kraju.