Zdjęcie: MSW Białorusi

Białoruś zaostrza przepisy dotyczące poboru do wojska

04-04-2025 10:21

Jak donosi portal "Zerkalo" władze reżimu Łukaszenki zaostrzyły przepisy prawne dotyczące kar za niestawienie się poborowych przed komisje wojskowe. Warto te informacje rozpatrywać w kontekście wczorajszego omówienia wzrostu białoruskiego budżetu obronnego. W marcu w Białorusi rozpoczął się wiosenny pobór do wojska, a wraz z nim weszły w życie istotne zmiany w prawie karnym. Najbardziej znaczącą modyfikacją było zaostrzenie odpowiedzialności za unikanie służby wojskowej poprzez zmianę artykułu 435 Kodeksu Karnego.

Nowelizacja, zatwierdzona 17 lutego 2025 roku w ramach ustawy „O zmianie kodeksów w sprawach odpowiedzialności karnej”, usunęła możliwość nałożenia grzywny na uchylających się od poboru, pozostawiając surowsze kary, takie jak ograniczenie wolności lub kara więzienia do trzech lat. Według ekspertów usunięcie grzywny ma na celu uniemożliwienie nadużywania jej jako sposobu na przedłużenie czasu do kolejnego powołania.

Nowe regulacje wprowadzają także większą różnicę pomiędzy naruszeniem obowiązków rejestracji wojskowej a faktycznym unikaniem poboru. W przypadku, gdy osoba nie zgłosiła się w wyznaczonym terminie bez ważnej przyczyny, ale nie wpłynęło to na przebieg poboru, grozi jej jedynie grzywna. Natomiast całkowite zignorowanie wezwania do stawienia się w komisji wojskowej prowadzi już do odpowiedzialności karnej. Pojawiła się jednak możliwość uniknięcia kary, jeśli osoba dobrowolnie zgłosi się do służby, zapisze się do ewidencji wojskowej i wyrazi gotowość do uczestnictwa w szkoleniach.

Kolejną istotną zmianą jest modyfikacja procesu badań medycznych poborowych. W 2024 roku zniesiono obowiązek dodatkowego badania lekarskiego w szpitalu lub przychodni dla osób zgłaszających problemy zdrowotne. Oznacza to, że decyzja o przydatności do służby opiera się wyłącznie na wynikach komisji wojskowej. Skrócenie tego procesu pozwala na szybsze uzupełnianie jednostek wojskowych, ale budzi również obawy co do rzetelności oceniania stanu zdrowia poborowych.

Zmiany dotknęły również osoby uznane za niezdolne do służby w czasie pokoju, które co trzy lata muszą przechodzić ponowną weryfikację swojego stanu zdrowia. Pomimo likwidacji obowiązkowych badań lekarskich, przepisy nadal wymagają ponownego potwierdzenia diagnozy, co rodzi obawy wśród poborowych, że mogą zostać uznani za zdolnych do służby.  W praktyce pojawiły się także przypadki, w których lekarze zaczęli ostrożniej diagnozować poborowych, obawiając się konsekwencji administracyjnych. Niektórzy młodzi ludzie zgłaszali, że podczas wizyt medycznych byli pytani o status poborowego, a ich diagnozy były celowo formułowane tak, aby nie kwalifikowały ich do zwolnienia ze służby. Zdarzały się również sytuacje, w których dokumentacja medyczna poborowych była zmieniana na mniej poważne diagnozy, co prowadziło do zakwestionowania ich niezdolności do służby.

Dodatkowo nowe przepisy wprowadziły zmiany w systemie kar administracyjnych za niedopełnienie obowiązków związanych z rejestracją wojskową. Za brak zgłoszenia zmiany miejsca zamieszkania, rezygnację ze studiów czy zmianę numeru telefonu w terminie tygodnia od zmiany grozi teraz grzywna w wysokości do 25 stawek bazowych (około 1000 rubli białoruskich). To znacząca podwyżka w porównaniu do poprzedniej kwoty trzech stawek bazowych (120 rubli), co ma na celu zwiększenie dyscypliny wśród poborowych.

Zmianie uległy również sankcje karne za unikanie poboru. Wcześniej groziło za to do dwóch lat ograniczenia wolności. Obecnie kara została podwyższona do trzech lat więzienia, a dodatkowo wprowadzono możliwość orzeczenia tzw. „chemii”, czyli kary ograniczenia wolności z obowiązkiem pracy. Eksperci tłumaczą, że ta zmiana ma na celu wydłużenie okresu przedawnienia przestępstwa – obecnie wynosi on pięć lat zamiast dwóch, co oznacza, że osoba, która unikała służby, będzie musiała czekać do ukończenia 32 roku życia, by uniknąć odpowiedzialności karnej.