geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: ivbogdan.com Flickr
09-09-2025 11:40
Choć od początku pełnoskalowej wojny Ukraina otrzymała od partnerów zagranicznych blisko 145 miliardów dolarów, środki te mogą być przeznaczane jedynie na cele cywilne: edukację, służbę zdrowia czy administrację. Obronność natomiast finansowana jest wyłącznie z dochodów wewnętrznych – podatków, prywatyzacji i krajowych pożyczek – i to właśnie tam pojawia się coraz większa luka. Jak informuje "Ekonomiczna Prawda", do końca 2025 roku brakuje około 300 miliardów hrywien (ok. 7 mld USD), które są niezbędne, by opłacić żołnierzy, zakupić broń i utrzymać funkcjonowanie armii.
Paradoksalnie rząd równocześnie uruchamia kolejne programy wsparcia obywateli, od systemu rekompensat za zakupy kartą, po granty dla przedsiębiorców i wyprawki szkolne. Nadwyżka środków w części cywilnej, wynikająca z obfitych, lecz ograniczonych w celach transferów międzynarodowych, tłumaczy tę pozorną hojność. Jak zauważają analitycy, w budżecie pojawia się swoista asymetria: państwo ma nadmiar pieniędzy na sprawy socjalne, ale dramatycznie brakuje ich na front.
Rząd próbował także zwiększyć swoje uprawnienia w zakresie przesuwania środków między różnymi działami budżetu, tak aby w razie potrzeby sfinansować armię bez każdorazowej zgody parlamentu. Propozycja znalazła się w projekcie ustawy o zwiększeniu wydatków niepodlegających ograniczeniom, który miał obejmować okres listopada i grudnia 2025 roku. Ostatecznie jednak zapis ten odrzucono w trakcie prac w komisji budżetowej. Oznacza to, że każda zmiana w finansowaniu obrony będzie musiała być ponownie zatwierdzana przez Radę Najwyższą, co utrudnia szybkie reagowanie na pilne potrzeby armii.
Konieczność kolejnego zwiększenia wydatków obronnych nie jest zaskoczeniem. Już latem przyjęto nowelizację budżetu, która podniosła finansowanie armii o 400 miliardów hrywien, jednak szybko stało się jasne, że to nie wystarczy. Wydatki wzrosły nie tylko z powodu większych potrzeb w zakresie zakupu uzbrojenia po wstrzymaniu części dostaw ze Stanów Zjednoczonych, ale także przez świadczenia dla wojskowych i ich rodzin. Szczególnie kosztowna okazała się wypłata jednorazowej pomocy dla bliskich poległych – równowartości 15 milionów hrywien. Liczne wymiany ciał poległych sprawiły, że zobowiązania państwa urosły ponad wcześniejsze prognozy. W reakcji wydłużono okres wypłat tej kwoty z czterdziestu do osiemdziesięciu miesięcy, co rozłożyło obciążenie budżetu w czasie. Pojawiają się również pomysły, by świadczenia zmniejszać, wliczając w nie pensje wypłacane żołnierzom uznanym za zaginionych.
Ministerstwo Finansów próbuje łatać dziurę, planując zwiększenie krajowych zapożyczeń i zarządzając płynnością tak, by móc sprzedać więcej obligacji pod koniec roku. Jednocześnie prowadzone są rozmowy z Zachodem o zmianie zasad wykorzystania pomocy. Precedens już istnieje: część brytyjskich środków z programu ERA Loans, zabezpieczonego na zamrożonych rosyjskich aktywach, została przeznaczona na zakup broni. Gdyby podobną zgodę wyraziła Unia Europejska, Ukraina zyskałaby dostęp do kolejnych 20 miliardów dolarów, które mogłyby znacząco zmniejszyć presję na budżet obronny.
