Zdjęcie: Pexels.com

Na Ukrainie powstaną prywatne firmy wojskowe?

24-06-2025 12:14

Na Ukrainie coraz częściej mówi się o legalizacji prywatnych firm wojskowych (PMC), które mogłyby zapewnić zatrudnienie dla weteranów po zakończeniu wojny. Temat ten pojawił się ponownie w debacie publicznej po wypowiedzi prezydenta Zełenskiego, który stwierdził, że być może nadszedł czas, by rozważyć powołanie takich struktur. W odróżnieniu od powszechnego skojarzenia z najemnikami, PMC zgodnie z międzynarodowymi standardami zajmują się także ochroną, doradztwem, logistyką i działaniami wywiadowczymi.

Wielu weteranów, jak mjr Ołena Biłozerska, wskazuje, że nie wszyscy żołnierze będą w stanie wrócić do życia cywilnego. Dla nich PMC mogłyby stać się legalną formą kontynuowania służby i źródłem stabilnych dochodów. Biłozerska ostrzega, że jeśli nie stworzy się takiej możliwości, część weteranów może wykorzystać swoje umiejętności w sposób nielegalny. Również działacz społeczny Władysław Sobolewski zauważa, że PMC mogłyby przynieść państwu zyski — np. poprzez opodatkowanie działalności za granicą.

W 2024 roku do parlamentu trafił projekt ustawy o tzw. międzynarodowych firmach obronnych, autorstwa posła Serhija Hrywki. Umożliwiałby on tworzenie firm działających poza granicami Ukrainy — oferujących usługi ochrony, szkoleniowe czy logistyczne — ale bez udziału w działaniach bojowych. Projekt jednak utknął w miejscu, mimo wstępnego poparcia Ministerstwa Obrony. Nadal brakuje jasnych regulacji dotyczących broni, zakresu uprawnień i nadzoru nad takimi podmiotami.

Pojawiają się głosy, że legalizacja PMC powinna być poprzedzona ustawą o broni palnej, ale eksperci, jak Iwan Tymoczko, zaznaczają, że to dwa odrębne tematy. PMC operują zupełnie innym arsenałem niż ten, który byłby dostępny dla cywilów. Sobolewski dodaje, że PMC to nie „grupy uzbrojonych ludzi”, lecz profesjonalne firmy doradcze działające na arenie międzynarodowej, które mogą wzmacniać pozycję Ukrainy poza jej granicami.

Eksperci podkreślają, że ustawa regulująca PMC powinna zostać uchwalona jeszcze przed rozpoczęciem demobilizacji. Kluczowe będą zapisy gwarantujące możliwość powrotu firm i ich personelu w razie ponownego zagrożenia militarnego, a także mechanizmy zapobiegające monopolizacji rynku i nadużyciom. Bez jasnych reguł istnieje ryzyko utraty reputacji i zagrożeń dla bezpieczeństwa wewnętrznego. Legalne PMC mogą stać się narzędziem nie tylko obronnym, ale i geopolitycznym.