geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: Pixabay
19-02-2025 13:25
Olej rzepakowy produkowany przez białoruską firmę Agroprodukt od dłuższego czasu był transportowany przez Litwę koleją, jednak ten wstrzymano po dziennikarskim śledztwie ujawniającym, że surowiec mógł pochodzić z okupowanych terenów Ukrainy. Litewska spółka kolejowa LTG Cargo zatrzymała osiem wagonów z olejem w przejściu granicznym Kena, rozpoczęto też dochodzenie wewnętrzne.
Według ustaleń białoruskiego Centrum Śledczego i ukraińskich hakerów KiBorg, firma ta od 2023 roku otrzymywała rzepak głównie z regionu chersońskiego. Mimo że Agroprodukt nie znajduje się na żadnej liście sankcji międzynarodowych, jego olej był eksportowany przez Litwę do Norwegii, Izraela, Chin, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Wietnamu. Dane LTG Cargo wskazują, że w 2024 roku przez Litwę przewieziono prawie 50 tys. ton oleju Agroproduktu, choć informacje z Kolei Białoruskich sugerują, że rzeczywista liczba była znacznie wyższa. Litewskie i łotewskie firmy zajmujące się transportem i importem twierdzą, że nie miały wiedzy o faktycznym pochodzeniu rzepaku. Litewski zakaz importu białoruskich produktów rolnych może być obchodzony poprzez ich wprowadzanie na rynek unijny przez kraje, które takich restrykcji nie stosują.
Chociaż UE nie wprowadziła zakazu importu białoruskich produktów rolnych, Litwa w czerwcu 2024 roku nałożyła dodatkowe restrykcje na import z Rosji i Białorusi, obejmujące również olej rzepakowy. Zakaz ten nie dotyczy jednak towarów w tranzycie, co umożliwia dalsze przewozy przez kraj. Przed rosyjską inwazją Ukraina była głównym dostawcą oleju rzepakowego do UE, ale wojna sprawiła, że jej miejsce zajęła Białoruś.
W ostatnich latach eksport białoruskiego oleju do UE znacząco wzrósł – w pierwszym półroczu 2024 roku osiągnął 90,4 tys. ton o wartości 67,7 mln euro, co stanowi 2,6-krotność całkowitego eksportu z 2021 roku. Litwa, Łotwa i Polska to główni odbiorcy, a rosnąca produkcja wynika nie tylko z rekordowych zbiorów rzepaku w Białorusi, ale także z importu surowca, oficjalnie wyłącznie z Rosji. Śledczy twierdzą jednak, że część nasion pochodzi z okupowanych terenów Ukrainy, a dane wskazują na dostawy z obwodu chersońskiego do Agroproduktu w 2023 roku.