Wpływ zniesienia sankcji USA wobec "Belaruskali"

Stany Zjednoczone zezwoliły na transakcje finansowe z białoruskimi producentami nawozów potasowych, co może przynieść branży dodatkowe 300–500 mln dolarów rocznie, wskazują eksperci BEROC. Decyzja Waszyngtonu została ogłoszona 13 grudnia przez przedstawiciela prezydenta USA Johna Coula, a dwa dni później potwierdziło ją amerykański departament finansów. Zdaniem analityków otwiera to możliwość sprzedaży białoruskiego potasu na rynki o wyższej marży oraz ułatwia dostęp do niezbędnego sprzętu i technologii przy niższych kosztach.

Pomimo zniesienia sankcji amerykańskich, światowy rynek nawozów pozostanie stosunkowo stabilny, a ceny mogą zmienić się w minimalnym stopniu. Logistyka dostaw nie ulegnie znaczącej zmianie, ponieważ nadal obowiązują europejskie ograniczenia oraz ograniczenia logistyczne w Rosji, które limitują przepustowość portów i kolei. W 2025 roku eksport białoruskiego potasu ma osiągnąć około 11–12 mln ton, a dalszy wzrost produkcji możliwy jest dzięki uruchomieniu nowych mocy w kopalni w Petrykowie oraz zakończeniu budowy nowego kombinatu.

W tym kontekście litewskie władze rozważają powiązanie ewentualnego wznowienia tranzytu białoruskich nawozów przez port w Kłajpedzie z wzmocnieniem obecności wojsk amerykańskich w kraju. Deividas Matulionis, główny doradca prezydenta Litwy ds. bezpieczeństwa narodowego, zaznaczył, że temat ten nie był dotąd omawiany z USA, ale w przyszłości taki scenariusz mógłby być rozważany. Matulionis podkreślił, że Litwa powinna kierować się pragmatyzmem, pozostając w zgodzie z priorytetami Stanów Zjednoczonych, jeśli amerykański rynek stanie się odbiorcą białoruskich nawozów.

Tranzyt potasu przez Litwę został wstrzymany w lutym 2022 roku w wyniku sankcji amerykańskich z 2021 roku i decyzji Wilna o zerwaniu kontraktu z „Belaruskali”. W odpowiedzi Mińsk zakazał tranzytu litewskich produktów przez swoje terytorium, co spowodowało straty obu państw liczone w miliardach dolarów. W grudniu 2024 roku białoruski koncern wniósł międzynarodowy pozew arbitrażowy przeciwko Litwie o odszkodowanie w wysokości około 12 mld dolarów.