Zdjęcie: Pixabay

Skutki starzenia się białoruskiego społeczeństwa

29-05-2025 10:40

Jak zauważa opozycyjny portal "Zerkalo", w ciągu ostatnich dwóch lat społeczeństwo Białorusi gwałtownie się starzeje, co potwierdzają dane statystyczne. Wskaźnik starzenia, czyli stosunek liczby osób powyżej 65 roku życia do dzieci poniżej 15 lat, przekroczył w 2024 roku próg 100%, a w 2025 osiągnął 112,6%. Oznacza to, że na każde 100 dzieci przypada już niemal 113 osób starszych. „Wśród kobiet ten współczynnik wynosi aż 152,9%, a wśród mężczyzn 74,4%” - powiedział ekonomista Lew Lwowski z BEROC.

Dodatkowo, przy dramatycznie niskim poziomie dzietności (zaledwie 1,08 dziecka na kobietę) i braku rzeczywistej reformy emerytalnej, kraj zbliża się do kryzysu finansowania systemu emerytalnego. „To, co produkuje gospodarka, tworzą głównie osoby w wieku produkcyjnym. Dzieci i seniorzy mają ograniczony udział w rynku pracy, więc państwo musi przekierowywać środki, by ich utrzymać” — tłumaczy Lwowski. Tymczasem obecnie na dziesięciu pracujących przypada czterech emerytów, a według wcześniejszych szacunków, w przyszłości mogłoby to być już sześciu. Ale po najnowszych danych wiadomo, że obciążenie będzie jeszcze większe.

Kryzys ten dotyczy nie tylko struktury wiekowej. Fundusz emerytalny już teraz jest deficytowy, mimo że formalnie pokazuje nadwyżkę dzięki stałym dotacjom z budżetu państwa. „Problem staje się coraz bardziej odczuwalny i nie widać realnych działań ze strony władz” — ocenia ekspert. Owszem, zlikwidowano tzw. „karę emerytalną” i wprowadzono elementy systemu kapitałowego, ale ich zasięg jest bardzo ograniczony. Podejmuje się też próby otwarcia na migrację, ale skuteczność tych działań pozostaje wątpliwa. „Nie stoimy w kolejce migrantów, tak jak kraje europejskie. Brakuje nam zarówno doświadczenia państwowego, jak i społecznego w integracji przyjezdnych” — zauważa Lwowski.

Co istotne, w przeciwieństwie do Europy Zachodniej, która wcześniej wprowadziła systemy mieszane, Białoruś nadal opiera wypłaty emerytur niemal wyłącznie na bieżących wpływach od pracujących. Tam seniorzy czerpią środki zarówno z budżetu, jak i z własnych oszczędności. Jak ujął to ekonomista: „W momencie przejścia na emeryturę mają drugi, niezależny od bieżącej demografii, strumień dochodów”. Dodatkowo kraje te są atrakcyjne dla cudzoziemców, co pozwala im aktywnie wpływać na strukturę demograficzną.

Białoruś tymczasem wkracza w coraz głębszy kryzys demograficzny, który bez radykalnych decyzji może przerodzić się w kryzys systemowy. Choć ONZ przewiduje wzrost średniej długości życia w kraju, przy tak niskim przyroście naturalnym i bez reform, będzie to oznaczało tylko jedno: coraz większe wyzwanie dla budżetu i coraz trudniejsze życie dla przyszłych pokoleń.