Zdjęcie: Pixabay

Nierówności społeczne w Mołdawii

30-05-2025 08:16

Współczesna Mołdawia stoi przed rosnącym kryzysem społecznym i ekonomicznym, który dotyka milionów obywateli, szczególnie tych najbardziej narażonych na wykluczenie. Z opublikowanego niedawno raportu „Nierówna Mołdawia: rzeczywistość podatności na zagrożenia 2025 i dalsze działania”, opracowanego przez Centrum Partnerstwa dla Rozwoju, wyłania się obraz kraju, w którym nierówności społeczne nie tylko się utrzymują, ale wręcz pogłębiają.

Mimo drobnych postępów, jak wzrost zaangażowania obywatelskiego czy promowanie zdrowego stylu życia to wiele grup pozostaje bez realnego dostępu do podstawowej infrastruktury, usług społecznych czy dochodów minimalnych .

W 2024 roku w skrajnym ubóstwie żyła niemal jedna trzecia Mołdawian (31,1%), a 15% nie miało środków na zaspokojenie nawet podstawowych potrzeb. Szczególnie dramatyczna jest sytuacja na wsi, gdzie odsetek osób żyjących poniżej granicy ubóstwa jest o ponad 21% wyższy niż w miastach. Najbardziej dotknięte są rodziny wielodzietne gdzie ponad połowa z nich egzystuje w warunkach absolutnego ubóstwa. Przepaść między najbogatszymi a najbiedniejszymi stale się powiększa, a  dochody najzamożniejszych 20% obywateli są prawie sześciokrotnie wyższe niż dochody najbiedniejszych.

Problemy pogłębia również ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej. Średnia długość życia co prawda wzrosła do 71,9 lat, ale różnice między płciami i regionami są ogromne: kobiety z miast żyją średnio o 11 lat dłużej niż mężczyźni ze wsi. Mimo że ubezpieczenie zdrowotne objęło ponad połowę społeczeństwa, bariery finansowe wciąż uniemożliwiają wielu osobom korzystanie z podstawowej pomocy medycznej. Szczególnie dotknięte są osoby starsze, osoby z niepełnosprawnością i mniejszości etniczne, jak Romowie – 63% z nich uważa wydatek rzędu 230 lei (ok. 50 zł) za poważne obciążenie. „Nie mogę iść do lekarza, bo mnie na to nie stać”, powtarzało wielu ankietowanych.

W miastach większość mieszkańców ma dostęp do wodociągów i gazu, natomiast na wsiach sytuacja wygląda znacznie gorzej – tylko 12,6% gospodarstw domowych ma dostęp do kanalizacji. Szczególnie trudne warunki panują wśród Romów, gdzie odsetek gospodarstw podłączonych do sieci gazowej jest niemal dwukrotnie niższy niż średnia krajowa. Równie głęboka jest przepaść w poziomie zadowolenia z usług publicznych – Romowie częściej wyrażają niezadowolenie z pracy samorządów, pomocy społecznej czy działań policji.

Problemem pozostaje również bezpieczeństwo i przemoc. Choć subiektywne poczucie bezpieczeństwa nieco wzrosło, tylko nieco ponad 29% kobiet czuje się całkowicie bezpiecznie w przestrzeni publicznej, w porównaniu z ponad 40% mężczyzn. Co piąty mieszkaniec kraju uważa, że ofiara gwałtu ponosi częściową winę za to, co ją spotkało. „To niepokojące, że niemal 20% społeczeństwa usprawiedliwia przemoc seksualną wobec kobiet”, alarmują autorzy raportu. Przemoc domowa, szczególnie wobec kobiet i osób z niepełnosprawnościami, pozostaje zjawiskiem powszechnym – 17,2% obywateli przyznaje, że jej doświadczyło, a wśród kobiet ofiarami pobić padło aż 85,2%, a przymusu seksualnego – 75,7%.

Raport zawiera szereg zaleceń: stworzenie systemów wsparcia edukacyjnego i zawodowego dla grup narażonych na wykluczenie, reformę pomocy społecznej uwzględniającą potrzeby indywidualne, oraz działania na rzecz poprawy zdrowia publicznego i bezpieczeństwa. Wśród pilnych rekomendacji pojawia się m.in. rozbudowa dostępu do opieki zdrowotnej, walka z uzależnieniami, większe wsparcie dla ofiar przemocy i inwestycje w infrastrukturę, zwłaszcza na obszarach wiejskich.