Zdjęcie: Ramboll

Estońskie granice morskie do poprawki

30-06-2025 10:02

Estoński akt prawny regulujący granice morskie obowiązuje od ponad trzech dekad i, według ekspertów, wymaga pilnej aktualizacji. Choć Ministerstwo Spraw Zagranicznych zapewnia, że ewentualne korekty nie wpłyną na ustalony przebieg granicy z Finlandią, specjaliści zwracają uwagę na istotne luki i nieścisłości, które mogą mieć realne konsekwencje prawne i geopolityczne.

Tauri Roosipuu, ekspert prawa morskiego, zauważa, że obecna linia podstawowa, służąca do wyznaczania wszystkich stref morskich – od wód wewnętrznych po wyłączną strefę ekonomiczną – została wytyczona według przestarzałego systemu współrzędnych z czasów radzieckich, a nie według powszechnie stosowanego dziś WGS 84. To powoduje, że niektóre punkty – jak chociażby "duży głaz" na zachodnim wybrzeżu Sarei – w rzeczywistości znajdują się setki metrów od wskazanej pozycji. „To może się wydawać nieistotne, ale jeśli linie podstawowe są błędnie ustalone, sporne stają się wszystkie pozostałe granice morskie” – ostrzega Roosipuu.

Problem nie dotyczy wyłącznie precyzji kartograficznej. „Pierwszy punkt obecnie obowiązującej linii podstawowej fizycznie znajduje się na terytorium Rosji, w nadbrzeżnym lesie między Narwa-Jõesuu a Ust-Ługą” – podkreśla ekspert. Oznacza to, że granice stref morskich Estonii mogą nie odpowiadać rzeczywistemu stanowi prawnemu, co prowadzi do ryzyka naruszenia cudzych wód terytorialnych – nawet przez zwykłych żeglarzy działających w dobrej wierze. Heiki Lindpere, inny ekspert prawa morskiego, przestrzega: „Tak, byśmy w przyszłości nie stanęli wobec dziesiątek kosztownych procesów sądowych, w których jakieś państwo pozywa Estonię jako nadbrzeżne państwo, bo nasze granice są nieprawidłowe”.

Zdaniem Roosipuu linie te wyznaczano w pośpiechu i bez należytej staranności, a obecnie wymagają one korekty nie tylko z uwagi na precyzję prawną, ale i bezpieczeństwo w obliczu rosnącej aktywności rosyjskiego „cienia floty” i uszkodzeń infrastruktury podmorskiej w regionie Morza Bałtyckiego. Mimo że Estonia nie zdecydowała się dotąd na ustanowienie tzw. strefy przyległej – która mogłaby rozszerzyć jej prawa na morzu – eksperci przekonują, że nawet w obecnych granicach kluczowe jest dokładne określenie linii podstawowej. „Dokładne współrzędne są potrzebne choćby po to, by uniknąć sporów sądowych o to, w jakich wodach Estonia ma prawo egzekwować swoje prawa i korzystać z zasobów” – wyjaśnia Lindpere.

Choć przegląd współrzędnych rozpoczęto na początku 2025 roku, ewentualna ich zmiana nie naruszy istniejącej umowy dwustronnej z Finlandią, co potwierdza estoński MSZ. Niemniej jednak, jak zauważa Lindpere, jakiekolwiek zmiany wymagają nie tylko notyfikacji ONZ, ale także publikacji nowych danych w globalnych systemach kartograficznych – to złożony proces wymagający precyzyjnych działań dyplomatycznych i administracyjnych. Wobec zmieniającego się środowiska geopolitycznego oraz technologicznego aktualizacja prawa morskiego wydaje się być nie tyle opcją, co koniecznością.

Wirtualna kawa za pomocą portalu suppi.pl: