Estonia: skazanie prorosyjskiego polityka za zdradę

Estoński sąd skazał Aivo Petersona, jednego z liderów ugrupowania KOOS, na 14 lat więzienia za zdradę państwa. Wyrok, ogłoszony przez Sąd Okręgowy Harju, dotyczy działań, które – według prokuratury – miały służyć rosyjskim interesom politycznym i podważać estońską suwerenność. Proces rozpoczął się w listopadzie 2023 roku i obejmował również zarzuty wobec dwóch innych oskarżonych: obywatela Estonii Dmitriego Rootsi oraz Rosjanina Andrieja Andronowa. Sąd uznał ich winę, wymierzając odpowiednio 11 lat oraz 11,6 roku pozbawienia wolności. Wszyscy trzej nie przyznają się do winy, a wyrok nie jest prawomocny.

Z materiału dowodowego przedstawionego przez prokuraturę wynika, że Peterson i Rootsi od jesieni 2022 roku współpracowali z osobami reprezentującymi władze rosyjskie. Śledczy przekonywali, że na podstawie otrzymanych instrukcji brali udział w działaniach wpływających na  politykę krajową, w tym w projektach mających stworzyć ugrupowanie sprzyjające rosyjskim narracjom propagandowym. Według sądu plan ten zakładał wykorzystanie partii KOOS, aby umożliwić Rosji oddziaływanie na decyzje polityczne w Estonii i podważać jej porządek konstytucyjny.

W trakcie procesu ustalono również, że Peterson i Rootsi rozważali utworzenie ogólnokrajowej organizacji obrony cywilnej. Koncepcja miała powstać z inicjatywy Petersona po rejestracji partii KOOS i wzorować się na strukturach działających w kontrolowanym przez Rosję Donbasie. Choć w planach pojawiały się odniesienia do potencjalnych kryzysów i udziału osób posiadających pozwolenia na broń, sąd uznał, że projekt nie był inspirowany przez Rosję, dlatego nie włączono go do czynów określonych jako pomoc obcemu państwu.

Nie potwierdzono natomiast, by polityczne stanowiska ugrupowania były koordynowane z rosyjskimi celami strategicznymi. Jak wskazano w uzasadnieniu, główne założenia ruchu KOOS sformułowano wiosną 2022 roku i pozostawały niezmienne. Przypomnijmy, że partia była znana jako Partia Estońskich Patriotów RAZEM (estoński: Eesti Patriotiode Erakond KOOS. W marcu 2023 roku lider partii Aivo Peterson został zatrzymany przez estońską straż graniczną po powrocie z Rosji, dokąd udał się po podróży na okupowane terytoria, aby nakręcić filmy popierające rosyjską inwazję na Ukrainę.

Najpoważniejsze zarzuty dotyczyły jednak udziału Petersona i Andronowa w wyjazdach organizowanych i finansowanych przez Rosję na okupowane terytoria Ukrainy. Sąd ustalił, że takie wizyty miały służyć tworzeniu treści przeznaczonych dla zagranicznej publiczności, które wspierałyby rosyjską narrację. Peterson miał zgodzić się na udział w tym projekcie jako kandydat w wyborach, otrzymując pokrycie kosztów i gwarancje bezpieczeństwa.

Zgodnie z ustaleniami sądu, przygotowywane materiały miały wzbudzać wątpliwości wobec pomocy dla Ukrainy oraz podważać zaufanie do NATO i obronności Estonii. Nagrania publikowane w mediach społecznościowych oraz występy w rosyjskich programach propagandowych odpowiadały wcześniejszym ustaleniom z organizatorami wyjazdu. W ocenie sądu takie działania niosą ryzyko destabilizacji życia politycznego, mogą wpływać na decyzje wyborców i pogłębiać podziały społeczne poprzez wykorzystywanie obaw związanych z wojną.