geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: Pixabay
20-08-2025 11:42
Dzień Odzyskania Niepodległości (Taasiseseisvumispäev) obchodzony jest co roku 20 sierpnia, aby uczcić datę odzyskania przez Estonię niepodległości, którą utraciła na rzecz Związku Radzieckiego ponad pięć dekad wcześniej. W nocy 20 sierpnia 1991 roku Estonia ogłosiła przywrócenie niepodległości w dramatycznym momencie próby puczu wojskowego w Moskwie. W tym samym czasie sowieckie czołgi przemieszczały się po kraju, a spadochroniarze zajmowali strategiczne punkty, w tym wieżę telewizyjną w Tallinnie, próbując odciąć komunikację. Mimo zagrożenia politycy i społeczeństwo Estonii wykazali niezwykłą determinację, a ochotnicy i członkowie Estońskiej Ligi Obrony strzegli kluczowych budynków państwowych, nie ulegając presji sił sowieckich.
Sytuacja w Związku Radzieckim w połowie lat 80 stwarzała Estonii okno możliwości. Kryzys gospodarczy, wynikający z przestarzałej technologii, nadmiernego uprzemysłowienia militarnego oraz zależności od importu żywności, w połączeniu z nieudolną polityką zagraniczną, spowodował narastające niezadowolenie społeczne. Reformy Gorbaczowa, takie jak „głasnost” i „pieriestrojka”, początkowo budziły sceptycyzm, a ich efekty stały się widoczne dopiero w kontekście wydarzeń 1991 roku.
Decyzja o pełnej niepodległości została podjęta przez 69 członków Rady Najwyższej Estonii tuż po godzinie 23, a ogłoszono ją publicznie następnego dnia. W tym samym czasie swoją niezależność ogłosiła także Łotwa. Już 22 sierpnia Islandia była pierwszym państwem, które uznało przywróconą niepodległość Estonii. Szwedzi jako pierwsi otworzyli ambasadę w Tallinnie, a 6 września Związek Radziecki formalnie uznał niepodległość Estonii. 17 września Estonia przystąpiła do ONZ.
Choć formalnie państwo odzyskało wolność, rosyjskie wojska pozostawały na terenie Estonii jeszcze przez kilka lat. Dopiero 26 lipca 1994 roku prezydenci Lennart Meri i Borys Jelcyn podpisali umowę o całkowitym wycofaniu wojsk, co zakończyło trwający wiele lat proces negocjacji. August 20 jest dziś obchodzony jako dzień rocznicy przywrócenia niepodległości, a główne święto państwowe przypada na 24 lutego.
Decyzja Rady Najwyższej, podpisana przez przewodniczącego Arnolda Rüütela, potwierdzała ciągłość państwa estońskiego w świetle prawa międzynarodowego i wskazywała drogę do przywrócenia stosunków dyplomatycznych, opracowania nowej konstytucji oraz przeprowadzenia wyborów parlamentarnych w 1992 roku. To wydarzenie symbolizuje determinację narodu w obronie suwerenności i świadczy o znaczeniu zjednoczenia społeczeństwa w obliczu zagrożenia.
