Łotewska strategia obronna: od dronów po AI

Łotewski rząd zatwierdził plan wdrażania strategii wsparcia przemysłu obronnego i innowacji na 2025 rok, stanowiący pierwszy krok w kierunku realizacji długofalowej wizji rozwoju sektora na lata 2025–2036. Dokument ten określa konkretne działania, których celem jest wzmocnienie krajowego potencjału obronnego, pobudzenie innowacyjności oraz zacieśnienie współpracy pomiędzy państwem, przemysłem i środowiskiem naukowym. Kluczowym celem jest również odporność łańcuchów dostaw oraz zdolność przemysłu obronnego do działania w warunkach kryzysowych.

W ramach realizacji strategii zaplanowano szereg działań – od tworzenia mechanizmów wsparcia eksportu i krajowej produkcji militarnej, przez skracanie procedur licencyjnych i rozwój partnerstw strategicznych z Siłami Zbrojnymi, po wdrożenie systemów walidacji technologii i tworzenie funduszu innowacji obronnych. Szczególny nacisk położono na rozwój technologii podwójnego zastosowania, współpracę z europejskimi funduszami oraz tworzenie zaplecza badawczo-rozwojowego, m.in. poprzez mentoring i programy grantowe dla startupów.

Zainicjowano już konkretne działania – utworzono Radę Konsultacyjną Przemysłu Obronnego, podpisano cztery krajowe umowy badawczo-rozwojowe w dziedzinie technologii antydronowych, a dziewięć projektów z udziałem łotewskich partnerów ubiega się o dofinansowanie w wysokości 7 mln euro z Europejskiego Funduszu Obronnego. Zorganizowano również pierwszy hakaton innowacji obronnych w Rzeżycy, a także wystawę z udziałem 25 firm z sektora i szczyt technologii dronowych.

Strategia przewiduje ponadto analizę kluczowych surowców dla krajowej produkcji wojskowej, z wykorzystaniem doświadczeń Ukrainy, oraz rozwój zdolności badawczych w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego przy współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych. Planowane działania mają być finansowane z budżetu państwa, bez konieczności tworzenia nowych mechanizmów finansowych.

Równolegle Łotwa wzmacnia swój udział w strukturach NATO. Zdecydowano o zwiększeniu rocznych składek na działalność Centrum Eksperckiego NATO ds. Komunikacji Strategicznej, w tym o rozpoczęciu prac nad stworzeniem Laboratorium Sztucznej Inteligencji, które ma osiągnąć pełną zdolność operacyjną do końca 2026 roku. Jak zaznaczył minister obrony Andris Sprūds, „sztuczna inteligencja to potężne narzędzie – może służyć zarówno rozwojowi społecznemu i bezpieczeństwu, jak i być wykorzystywana do dezinformacji. Dlatego właśnie NATO potrzebuje silnych zdolności w zakresie strategicznej komunikacji”.

Łotwa przeznaczy dodatkowe 1,08 mln euro w 2026 roku oraz prawie 900 tysięcy euro w kolejnych latach na rozwój tej jednostki. Przewidziano również roczne środki w wysokości 510 000 euro na utrzymanie dotychczasowych i nowych stanowisk łotewskich specjalistów w centrum, które od 2014 roku działa jako międzynarodowa organizacja wojskowa i zrzesza obecnie kilkanaście państw członkowskich NATO i partnerskich. Całościowo wdrażany plan ma na celu nie tylko rozwój krajowego przemysłu obronnego, lecz także trwałe zakorzenienie Łotwy w europejskich i transatlantyckich strukturach bezpieczeństwa poprzez innowacje, zdolności produkcyjne i aktywne uczestnictwo w strategicznych inicjatywach sojuszniczych.