geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: Pixabay
19-08-2025 14:29
Osiem białoruskich organizacji praw człowieka, w tym „Inicjatywa Prawna”, Centrum Praw Człowieka „Wiosna”, Białoruski Komitet Helsiński, Respect-Protect-Fulfill, Human Constanta oraz białoruski PEN, zwróciło się do Komitetu ONZ ds. likwidacji dyskryminacji kobiet (CEDAW) z wnioskiem o wszczęcie oficjalnego śledztwa w sprawie systemowych naruszeń wobec osadzonych w białoruskich więzieniach.
Prawnicy i aktywiści przedstawili obszerne materiały dowodowe, które wskazują na lata praktyk obejmujących tortury, upokorzenia i dyskryminację ze względu na płeć. Jak podkreślają, nie chodzi o pojedyncze przypadki, lecz o mechanizm represji, w którym szczególnie kobiety skazane z powodów politycznych narażone są na najbardziej brutalne traktowanie.
Zebrane świadectwa więźniarek z aresztów, kolonii karnych i izolatek pokazują skalę problemu. Opisywane są braki w dostępie do podstawowych środków higieny, nieludzkie warunki sanitarne i możliwość korzystania z prysznica najwyżej raz w tygodniu. Kobiety skarżą się na upokarzające rewizje przeprowadzane przez mężczyzn, brak prywatności, a także na otwartą wrogość słowną ze strony funkcjonariuszy. W wielu przypadkach odmawia się im pomocy medycznej, co prowadzi do pogorszenia zdrowia. Szczególnym symbolem upodlenia stała się tak zwana „klatka wstydu” stosowana w kolonii w Homlu, której nie ma w męskich zakładach.
Sytuacja kobiet uznanych za więźniarki polityczne jest jeszcze cięższa. Trafiają one do przepełnionych cel, często pozbawione są materaców, paczek od bliskich, a całodobowe światło uniemożliwia im normalny sen. Władze stosują wobec nich groźby i presję psychiczną, chcąc złamać ich opór. Według danych na sierpień 2025 roku w białoruskich więzieniach przebywa 178 kobiet skazanych z powodów politycznych, a tylko w 2024 roku sądy rozpatrzyły ponad 7,5 tysiąca spraw o podłożu politycznym, z czego jedna czwarta dotyczyła kobiet.
Komitet CEDAW już wcześniej, w 2009 i 2020 roku, uznał Białoruś za winną naruszeń wobec osadzonych, lecz władze nie wprowadziły rekomendowanych zmian, a po 2020 roku sytuacja uległa wyraźnemu pogorszeniu. To właśnie uporczywe ignorowanie wcześniejszych zaleceń skłoniło obrońców praw człowieka do wezwania ONZ do przeprowadzenia procedury dochodzeniowej. Organizacje domagają się od władz odpowiedzi na pytania o realne działania mające zakończyć tortury i przemoc wobec kobiet, o zapewnienie prawa do prywatności i leczenia, o przyczyny stosowania szczególnych represji wobec więźniarek politycznych oraz o mechanizmy pozwalające im bezpiecznie zgłaszać nadużycia. Oczekują także wyjaśnienia, czy winni naruszeń ponoszą jakąkolwiek odpowiedzialność i jakie programy szkoleniowe dla funkcjonariuszy faktycznie funkcjonują.
