Stan wyjątkowy obowiązuje na terenie całej Litwy [AKTUALIZACJA]

Zgodnie z zapowiedzią, litewski rząd ogłosił dzisiaj stan wyjątkowy obowiązujący na terenie całego kraju w związku z rosnącym zagrożeniem ze strony balonów przemytniczych nadlatujących z Białorusi. Decyzja została podjęta po serii incydentów, które – jak wskazują władze – coraz częściej zakłócają pracę portów lotniczych i stwarzają ryzyko dla bezpieczeństwa państwa.

Minister spraw wewnętrznych Władysław Kondratowicz podkreślił podczas posiedzenia rządu, że wprowadzenie specjalnego reżimu ma umożliwić lepszą koordynację działań służb oraz zapewnić skuteczniejszą ochronę przed zagrożeniami, które wykraczają poza kwestie bezpieczeństwa lotniczego. Jak zaznaczył, społeczeństwo nie odczuje bezpośrednich niedogodności, ponieważ stosowane środki będą precyzyjne. Kondratowicz został również wyznaczony na szefa operacji związanych z zarządzaniem sytuacją kryzysową.

Według danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych od początku roku zarejestrowano około sześciuset lotów balonów oraz dwieście wtargnięć dronów w litewską przestrzeń powietrzną. Incydenty te doprowadziły do ponad trzystu zakłóceń w ruchu lotniczym, wpłynęły na podróże blisko 47 tysięcy pasażerów i wymusiły czasowe zamknięcie lotnisk na łączną liczbę niemal sześćdziesięciu godzin. W ostatnich miesiącach balony kilkanaście razy sparaliżowały pracę lotniska w Wilnie, a raz – w Kownie.

Równocześnie rząd zdecydował o przyznaniu żołnierzom dodatkowych uprawnień na czas trwania stanu wyjątkowego. Żołnierze będą mogli wspierać funkcjonariuszy w działaniach operacyjnych, wydawać wiążące polecenia, zatrzymywać osoby nieprzestrzegające przepisów, kontrolować dokumenty, prowadzić przeszukania oraz czasowo ograniczać dostęp do wybranych miejsc. Ministerstwo Obrony argumentowało, że szybkie rozszerzenie kompetencji jest konieczne, ponieważ naruszenia przestrzeni powietrznej coraz częściej zagrażają działalności portów lotniczych, w tym międzynarodowego lotniska w Wilnie. Projekt trafi teraz do parlamentu i ma obowiązywać przez trzy miesiące.

Rząd zaznacza, że niewprowadzenie stanu wyjątkowego mogłoby podważyć bezpieczeństwo państwa i stabilność instytucji publicznych. Premier Inga Ruginienė wskazała, że eksperci rekomendowali ogłoszenie takiego stanu, aby ułatwić pracę zespołom odpowiedzialnym za neutralizowanie zagrożeń. Nie wykluczyła jednocześnie, że jeśli sytuacja się pogorszy, możliwe będzie wprowadzenie jeszcze surowszych środków.

Władze litewskie podkreślają, że nasilające się incydenty mają charakter działań hybrydowych ze strony Mińska. W odpowiedzi na ograniczenia pracy przejść granicznych wprowadzonych przez Wilno Białoruś zaczęła blokować wyjazd ciężarówek z litewskimi rejestracjami. Kondratowicz zapowiedział, że po około miesiącu rząd oceni efekty dotychczasowych działań i zdecyduje, czy stan wyjątkowy powinien zostać utrzymany.

Aktualizacja, godz. 09:40

Polskie władze nie planują żadnych zmian w funkcjonowaniu przejść na granicy z Białorusią, mimo że Litwa ogłosiła stan wyjątkowy. Minister spraw wewnętrznych i administracji Marcin Kierwiński powiedział, że sytuacja po polskiej stronie pozostaje stabilna. Zwrócił uwagę, że presja migracyjna wyraźnie osłabła i choć grudzień zwykle przynosi naturalny spadek takich prób, to w ostatnich dniach liczba incydentów jest szczególnie niska.

Z kolei wiceminister spraw zagranicznych Białorusi Ihor Sekreta poinformował, że jego kraj zabiegał o możliwość rozmów z litewską delegacją podczas ministerialnego posiedzenia OBWE. Jak relacjonował, Mińsk rzekomo proponował skorzystanie z obecności przedstawicieli obu państw na tym samym szczeblu i omówienie zaległych kwestii dwustronnych przy stole negocjacyjnym. Według niego również fińska prezydencja w OBWE zachęcała strony do spotkania, lecz Wilno nie podjęło inicjatywy.

Sekreta ocenił, że litewskie władze uznają kontakty polityczne z Białorusią za formę ustępstwa, co  ma wynikać z braku gotowości do rozwiązywania problemów dotykających zwykłych obywateli, w tym przewoźników i turystów. Podkreślił, że Mińsk konsekwentnie proponuje wznowienie konsultacji na poziomie ministerstw spraw zagranicznych. Mimo ponownego otwarcia granicy litewsko-białoruskiej 20 listopada, na białoruskich parkingach wciąż stoją ciężarówki należące do litewskich firm.